Perfect eetbaar voedsel weggooien, dat mag. Maar weggegooid voedsel uit een afvalcontainer meenemen, daarvoor kun je veroordeeld worden tot zes maanden voorwaardelijk. Het overkwam Steven De Geynst, een man die als dakloze leerde dat afvalcontainers vol bruikbare etenswaren zitten en nu hij zijn armoedesituatie achter zich gelaten heeft, nog steeds niet om kan met voedselverspilling.
Twee zakken muffins, nam Steven De Geynst weg uit een afvalcontainer aan de Carrefour in Rupelmonde. Het kwam hem duur te staan: de rechter in Dendermonde gaf hem zes maanden voorwaardelijk. Op 8 februari beslist het Gentse hof van beroep of zijn veroordeling gehandhaafd blijft. Tijd om de man zelf eens aan het woord te laten, vonden we.
Maar eerst dit. Een artikel van op de website van De Morgen, donderdag 19 januari 2012, getiteld: ‘Europa wil helft minder voedsel verspillen’. We lezen: “Er moet dringend actie ondernomen worden tegen voedselverspilling in Europa, vindt het Europees Parlement. Nu reeds gaat per Europeaan 179 kilo voedsel verloren, en bij ongewijzigd beleid dreigt de verspilling tegen 2020 nog eens met 40 procent toe te nemen.” Jawadde. “Volgens Europese cijfers verspillen gezinnen, producenten, handelaars en horeca elk jaar 30 tot 50 procent van het eetbare en gezonde voedsel.” Wablieft? “Vanuit economisch oogpunt is dat een groot verlies, maar het ontlokt ook ethische vragen op een moment dat bijna 80 miljoen Europeanen onder de armoedegrens leven en 16 miljoen Europeanen afhankelijk zijn van voedselhulp.” Slik.
Via sensibiliseringscampagnes en regels inzake verpakking en etikettering wil het Europees Parlement daar iets aan doen, want “er blijkt nogal wat verwarring te bestaan tussen het kwaliteitsgerelateerde ‘ten minste houdbaar tot’ en het veiligheidsgerelateerde ‘te gebruiken tot’”, zo klinkt het nog. “Volgens een recente enquête van de Europese Commissie begrijpt 18 procent van de Europese burgers de vermelding ‘ten minste houdbaar tot’ niet.”
En zo komt het dat gezinnen en handelaars voedsel dat nog perfect geschikt is voor consumptie, weggooien, wegens een tijdsaanduiding op de verpakking.
“Gezinnen, producenten, handelaars en horeca verspillen elk jaar 30 tot 50 procent van het eetbare en gezonde voedsel”
En zo komt het dat er mensen zijn die zeggen: ‘Zeg, dat eten is nog perfect in orde’, en die dat weggegooide eten recupereren. Zo iemand is – of was – Steven De Geynst.
Voor 200 man eten
“Ik werk als ervaringsdeskundige bij Samenlevingsopbouw in Antwerpen (een organisatie die maatschappelijk kwetsbare groepen organiseert, n.v.d.r.). Ik heb een achtergrond van armoede en sociale uitsluiting en dat heeft mij voor een groot stuk gevormd.”
“Op mijn 16de werd ik van school gegooid en ben ik op de sleepboten gaan werken, waar ik eten klaarmaakte aan boord. Dat ging mij goed af. Ik ben dan in avondonderwijs een kokopleiding gaan volgen. Ik heb effectief enkele jaren als kok gewerkt. Ik heb een fascinatie voor eten, ook al komt het uit containers (lacht).”
“Maar ik kreeg een drugprobleem: heroïneverslaving. En later ook nog een drankprobleem, waardoor ik volledig aan lager wal geraakte. Ik heb lang in een hutje geleefd, in de polders. Zonder water, zonder elektriciteit. Ik had geen job, geen stempelgeld. Ik had niks. Op zoek naar een plek om mij op te warmen, kwam ik in contact met de mensen van het DAK (Daklozen Actie Comité, n.v.d.r.). Zij hadden een volkskeuken waar daklozen goedkoop kunnen eten. Na een tijd ben ik daar beginnen mee te werken.”
“Toen ik voor het eerst in het kraakpand van het DAK kwam, hadden de bewoners daar al de gewoonte om eten te zoeken in afvalcontainers. Ik ben hen gevolgd. In het begin is dat toch een grens die je over moet. Je gaat niet zomaar in zo’n container duiken, hè. Het is pas nadat je een knop in je hoofd hebt omgedraaid dat je zegt: ‘ik doe het gewoon.’ En ik ben dat blijven doen, ook toen ik al werk gevonden had en in een huis woonde.”
In het begin is dat toch een grens die je over moet. Je gaat niet zomaar in zo’n container duiken, hè
“Na verloop van tijd had ik een heel systeem en een netwerk: een vaste groep mensen die dat eten aannamen en verdeelden. Zo bevoorraadde ik twee kraakpanden en twee volkskeukens. Ik bracht ook geregeld een hele kar eten naar de kinderboerderij in Wilrijk, waar veel mensen met een laag inkomen komen.”
“Vooral in de zomer en na de feestdagen wordt enorm veel weggegooid. In de zomer heb je van die grote barbecuepakketten. Na de feestdagen komen luxe-etenswaren op de container: hele kalkoenen, zalm, kaviaar, foie gras, konijn... In die periodes had ik toch wekelijks voor tweehonderd man eten.”
“Zo’n container was ook een uitdaging voor mij: ‘Kan ik hier iets mee doen? We zullen ‘s zien.’ En ik heb dat tot het uiterste gedreven.”
De GB van Rupelmonde
“De eerste keer dat ik daar in die container van de GB in Rupelmonde kroop, hebben ze me direct geklist. Toen bedacht ik een plan om toch aan dat eten te geraken zonder dat de uitbater van de GB er problemen mee had. Op een dag ben ik naar de zaakvoerder gestapt. Ik legde hem uit wat mijn plan was: de groenten die hij uit zijn winkel verwijderde, omdat hij ze niet meer geschikt vond voor zijn soort klanten, zou ik meenemen voor de volkskeuken. Die man was redelijk vlug akkoord. Hij stelde zelfs iemand van zijn winkelpersoneel aan om gerief klaar te zetten. Twee keer per week, op dinsdag- en vrijdagmorgen, mocht ik daar langsgaan. Achteraan de winkel, aan de personeelsingang, stonden er bakken klaar. Meestal met droge voeding, kaas, groenten en fruit... Dat marcheerde goed. De uitbater vroeg me wel om niets meer uit de container te nemen. Dat deed ik ook niet. Af en toe ging ik wel eens kijken wat erin lag, maar meer niet.”
“Dat heb ik een paar jaar zo gedaan, maar in 2007 waren er verbouwingen in de winkel en veranderde ook de hele organisatie. Er kwam een sas bij voor leveringen, het werd allemaal professioneler, en plots kreeg ik de boodschap dat er niet meer voor kon worden gezorgd dat er eten klaarstond. Het zou voortaan rechtstreeks de container in gaan. ‘Oké’, zei ik, ‘maar mag ik het dan uit die container nemen?’ Na wat gediscussieer kreeg ik toestemming.”
“Ondertussen had ik contact gelegd met enkele mensen die in de winkel werkten en die stuurden dan – zonder dat de uitbater het wist – wel eens een sms’je dat ze toch een bak met vlees hadden klaargezet, mooi verpakt en al. Dat soort dingen bracht ik naar de Voedselbank, omdat die grote diepvriezers hebben, of naar het LOI (lokaal opvanginitiatief, n.v.d.r.), waar een stuk of tien gezinnen zaten. Dat werd altijd geapprecieerd.”
Blijkbaar willen sommigen eten ook nog bezitten als het weggegooid is. Kennelijk is dat nooit van niemand
“Ik bereidde dat eten vaak zelf. Veel confituur gemaakt in die tijd en allerlei sauzen, om langer te kunnen bewaren. Ik had daarvoor een paar grote kookpotten. Het gaf best wel een goed gevoel om naar de mensen te kunnen gaan en iets mee te hebben om te eten.”
“Op een dag is het fout gelopen, ja. Ik was er al een tijdje niet meer geweest toen ik er nog eens passeerde. Er lagen twee zakken muffins in de container. Ik twijfelde nog of ik ze zou meepakken. En toen ik mij omdraaide, stond de uitbater daar plots voor mijn neus. Ik wilde vertrekken, maar die man trok aan mijn fiets. Er werd wat geduwd en getrokken en de rest van het personeel was er ondertussen ook bij gekomen en ook zij namen me vast. Het was een onwerkelijke situatie. Blijkbaar vonden zij het toch niet meer leuk dat ik daar eten uit de container kwam halen. Ik moest het maar in de winkel kopen. De politie werd erbij gehaald. Met de gekende gevolgen.”
Basta
“Ik heb twee keer een voorstel tot minnelijke schikking gekregen van een justitie-assistent om een vorming te volgen bij ‘Slachtoffer in beeld’, een vorming voor daders. Maar daarmee zou ik ten eerste al schuld hebben bekend dat ik iets verkeerds zou gedaan hebben. En ten tweede, ik heb zelf nog als stagiair gewerkt bij ‘Slachtoffer in beeld’. Ik heb die vorming zelf nog gegeven… Een half jaar later kreeg ik de dagvaarding om te verschijnen voor de rechtbank van eerste aanleg in Dendermonde. Op 4 mei werd ik veroordeeld: zes maanden voorwaardelijk.”
“De procureur zei voortdurend dat ik mij op privaat terrein had begeven. Maar het gaat over de parking van een supermarkt, hè. Dat is privaat terrein met een openbaar karakter. Iedereen rijdt daar op en af. Ten tweede: hoe zijn we in onze maatschappij bezig met dingen die we weggooien? Blijkbaar willen sommigen die ook nog bezitten als ze weggegooid zijn. Kennelijk is dat nooit van niemand.”
“Als je hoorde wat de woordvoerster van Carrefour België zei en wat ook in de pers verscheen, dat was hetzelfde als wat de openbare aanklager zei: wat in de container ligt, is niet meer voor consumptie en daar moet je afblijven, basta.”
De prijs van je winkelkarretje kost een kwart meer dan het zou moeten kosten, want het weggegooide voedsel betaal je mee
“Maar vervallen producten zijn niet per se slecht, hè. Je moet je gezond verstand gebruiken. En ik ken natuurlijk wel wat van eten. In de rechtbank was het argument van de openbare aanklager dat ik mijn gezondheid in gevaar bracht. Maar iemand die zijn eten slecht bewaart, brengt zichzelf veel meer in gevaar. En wie gaat die beschermen? De mensen wijsmaken dat je ze beschermt door een datum op de verpakking te zetten, dat is bullshit. Ik weet verdomd goed hoe ik op mijn gezondheid moet letten als het over eten gaat.”
Verwoestende baars
“Als je ziet hoeveel sociaal onrecht er in de derde wereld wordt aangericht om die voedselproductie op peil te houden, dan is voedselverspilling ook niet meer zo onschuldig, hè. In de zomer lag er dikwijls een hele berg Victoriabaars in de containers. Ken je de documentaire Darwin’s Nightmare, over het Victoriameer in Tanzania? Daar is heel het ecosysteem verwoest, omdat ze er baars op kweken. Die ligt hier zó massaal in de winkel dat hij niet verkocht raakt.”
“En het eten dat weggegooid wordt, dat zit wel mee in de prijs verrekend, hè. De meeste mensen beseffen niet dat in de prijs van een product ook de prijs van alle weggegooide producten verborgen zit. Eigenlijk kun je stellen dat de prijs van je winkelkarretje een kwart meer kost dan wat het zou moeten kosten. Hoe komt dat? Waarom zeggen mensen daar niks over? Waarom komt dat niet af en toe in de pers? Hoe meer je ermee bezig bent, met hoe meer vragen je komt te zitten.”
“Het wegnemen en hergebruiken van voedsel uit een container is maar één manier om daarmee om te gaan. Door die overschotten weg te werken los je het probleem niet op, maar maak je het wel zichtbaar. Ten tijde van de EHEC-bacterie een paar maanden geleden was de publieke opinie verontwaardigd dat een massa komkommers werden weggegooid. Maar het hele jaar door wordt zoveel eten weggegooid, hè. Dat gebeurt zoveel dat velen het bijna normaal vinden.”
“Er is wel een positief aspect aan heel deze rechtszaak. Er wordt gediscussieerd over het grote probleem van de voedselverspilling en de hypocrisie er rond. Ook de hypocrisie van liefdadigheid. Als je ziet welke bedragen er gemoeid zijn met liefdadigheid en als je ziet welke bedragen de verspilling vertegenwoordigt... wie maak je dan iets wijs? Mochten de supermarkten de middelen die ze nu in liefdadigheid steken – via de Voedselbanken, bijvoorbeeld – aanwenden om met vrijwilligers het weggegooide voedsel te recupereren, er zou meer dan genoeg zijn voor iedereen.”
Geen oproer, a.u.b.
“Ik heb veel steun gekregen uit allerlei hoek. Ja, dat heeft mij wel enigszins verrast. Van de groene jongens, tot andersglobalisten, linkse mensen, mensen uit sociale organisaties... Iedereen die met maatschappelijk kwetsbaren werkt, heeft gereageerd. Plus nog heel wat mensen die columns schreven en die zich afvroegen: ‘Als we zes maanden voorwaardelijk geven aan iemand die een zak muffins neemt, wat doen we dat met al de rest dat fout loopt in de maatschappij?’ En inderdaad, je kunt het ene niet los zien van het andere. Voor mij is dat een heel duidelijke aanwijzing dat justitie helemaal niet zo objectief en onafhankelijk werkt, dat het zich wel degelijk door bepaalde groepen laat sturen en leiden. Dat is verontrustend.”
Mensen zijn vriendelijk, ze luisteren naar je en willen je verhaal horen. Je voelt hoe je ego gestreeld wordt. Absoluut. Daar doe ik niet flauw over
“Op Facebook noemde Dominique Willaert (Victoria Deluxe, Ronde Tafel van Socialisten, n.v.d.r.) het een sterk staaltje klassenjustitie. Hij riep op om het justitiepaleis af te breken als ik niet vrijgesproken word. Ik weet eigenlijk niet wat ik met die reacties moet doen. Op 3 januari, toen de zaak voorkwam in beroep, hadden we een mooie, propere actie van een honderdtal mensen, die in alle media aan bod kwam. Maar er zitten daar ook een paar heethoofden tussen. Ik zou niet willen dat mensen dingen doen waar ze later last mee krijgen. Ik ben er een beetje bang voor. Ik vind het wel belangrijk dat er nu aandacht is voor de problematiek van voedselverspilling, maar ik heb nooit zien aankomen dat het zo’n proporties zou aannemen.”
Slapeloze nachten
“Een beweging heeft iconen nodig. En ik ben zo’n beetje een icoon geworden voor sommigen. Gelukkig heb ik mensen in mijn omgeving die mij met beide voeten op de grond houden. Je voelt wel hoe je ego gestreeld wordt. Absoluut. Daar doe ik niet flauw over. Mensen zijn vriendelijk, ze luisteren naar je en willen je verhaal horen. Al die aandacht, zoals de nominatie voor de Prijs Solidair 2011, dat maakt het de moeite waard. Dat maakt al de slapeloze nachten goed. Vaak heb ik gedacht: ‘Ben ik achteraf gezien niet te ver gegaan?’ Ik heb dingen gedaan waarvan ik niet altijd besefte wat ik aan het doen was. Ik kom er nu wel wat gehavend uit, hè. Als je daar in die beklaagdenbank zit en de procureur doet nog eens heel je verleden uit de doeken voor een hele zaal... dat doet geen deugd.”
“Ik heb twee dochters. Ik heb ook een zoontje van 8, maar ik ben al acht jaar aan het procederen om erkend te worden als vader. Zal deze zaak daar geen negatieve invloed hebben, denk ik dan. Plus: ik ben nooit een heilig boontje geweest. Soms zelfs een echte eikel. Ik heb bepaalde mensen onrecht aangedaan. Bij die mensen komt het nu misschien vreemd over dat ik ineens een personage ben in zo’n verhaal.”
“Het is allemaal snel gegaan. En voor je door hebt dat dit wel eens een kanaal kan zijn om de rest van het verhaal te doen, dan is de grote golf al gepasseerd. En daar komen de media ook niet voor. Ze willen alleen dat smeuïge verhaal. De feiten over voedselverspilling en de manier waarop velen omgaan met eten, dat willen de mensen niet lezen in de krant.”
Steun Steven
Op 8 februari doet het hof van beroep van Gent uitspraak over de zaak van Steven De Geynst. Kom hem aanmoedigen en steunen. De uitspraak is om 14 uur. Sympathisanten verzamelen om 13 uur voor het gerechtsgebouw (Koophandelsplein 23 te Gent).
Er is ook een steunfonds opgericht om Steven De Geynst te helpen zijn gerechts- en andere kosten te dragen: rek. nr. 363–0491356–91
Word fan van de muffinman op Facebook.
Op 8 februari doet het hof van beroep van Gent uitspraak over de zaak van Steven De Geynst. Kom hem aanmoedigen en steunen. De uitspraak is om 14 uur. Sympathisanten verzamelen om 13 uur voor het gerechtsgebouw (Koophandelsplein 23 te Gent).
Er is ook een steunfonds opgericht om Steven De Geynst te helpen zijn gerechts- en andere kosten te dragen: rek. nr. 363–0491356–91
Word fan van de muffinman op Facebook.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten